Το τμήμα κεφαλής του αγγέλου με τον γαλανό φωτοστέφανο, Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Νικολάου στον Κάλαμο, α΄μισό 13ου αι.

Κεφαλή Αγγέλου με γαλανό φωτοστέφανο, Κάλαμος

Περιοχή: Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών
Χρονολογία: α΄μισό 13ου αι.

Περιγραφή:

Το τμήμα διατηρείται σε κακή κατάσταση. Εικονίζεται το ανώτερο τμήμα κεφαλής αγγέλου γυρισμένο στα πλάγια, που φέρει γαλανό φωτοστέφανο. Πίσω και δεξιά διακρίνεται τμήμα από πλουμιστά χρυσοκέντητα ενδύματα από δεύτερη μορφή αγγέλου, πιθανόν σε μετωπική στάση, καθώς και κόκκινη σφαίρα με λευκό σταυρό στο κέντρο. Αριστερά σώζεται τμήμα πολύτιμης φορεσιάς από τρίτο άγγελο, καθώς και μέρος από φτερούγες. Η παράσταση, εντελώς αποσπασματική, ανήκε προφανώς σε ευρύτερη σύνθεση με αγγέλους και ουράνιες δυνάμεις, όπως αυτή της Σύναξης των Ασωμάτων.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο Κοιμητήριο του Καλάμου, λίγο έξω απ' το χωριό. Είναι σταυρεπίστεγος, χρονολογείται στον 13ο αιώνα και έχει κτισθεί πάνω σε παλαιότερο, μάλλον ναϊκό κτίσμα. Κάτι τέτοιο προέκυψε από τις ανασκαφικές έρευνες. Είναι χτισμένος χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια, με αργολιθοδομή, χωρίς κεραμοπλαστικά κοσμήματα ή οδοντωτές ταινίες. Από τις τοιχογραφίες που διακοσμούσαν το εσωτερικό του ναού σώθηκαν μόνο σπαράγματα από τη στέγη, κυρίως πρόσωπα αγίων και αγγέλων.

Βιβλιογραφία: Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Τέχνη, Κατάλογος Έκθεσης, Αθήνα 1986, αρ, 39, Γκίνη-Τσοφοπούλου Ελένη, Άγιος Νικόλαος στο Νεκροταφείο Καλάμου, Νέα Στοιχεία, Δελτίο Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας ΙΑ΄(1982-1983), σ. 239, εικ. 12.