Κεφαλές Αγγέλων(;), Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Νικολάου στον Κάλαμο, α΄μισό 13ου αιώνα, 0,275χ0,17 μ.

Κεφαλές Αγγέλων(;), Κάλαμος

Περιοχή: Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών
Χρονολογία: α΄μισό 13ου αι.

Περιγραφή:

Το τμήμα τοιχογραφίας αποτελείται από πέντε συγκολλημένα σπαράγματα. Εικονίζεται η κεφαλή μιας μετωπικής μορφής, πιθανόν αγγέλου με κοκκινωπό φωτοστέφανο που ορίζεται από πλατιά, λευκή γραμμή. Η αγένεια μορφή έχει χαρακτηριστικά νεανικά και πλούσια καστανή βοστρυχωτή κόμη. Στα αριστερά διακρίνεται η κεφαλή μιας ακόμα μορφής με ανάλογα χαρακτηριστικά, γυσρισμένης κατά τα τρία τέταρτα. Τα πρόσωπα, με μεγάλα μάτια, στεφανωμένα απο έντονα τοξωτά φρύδια, συμμετρικά χαρακτηριστικά και σφριγηλή σάρκα, συνδέονται με την τοπική καλλιτεχνική παραγωγή της Αττικής κατά το πρώτο μισό του 13ου αιώνα.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο Κοιμητήριο του Καλάμου, λίγο έξω απ' το χωριό. Είναι σταυρεπίστεγος, χρονολογείται στον 13ο αιώνα και έχει κτισθεί πάνω σε παλαιότερο, μάλλον ναϊκό κτίσμα. Κάτι τέτοιο προέκυψε από τις ανασκαφικές έρευνες. Είναι χτισμένος χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια, με αργολιθοδομή, χωρίς κεραμοπλαστικά κοσμήματα ή οδοντωτές ταινίες. Από τις τοιχογραφίες που διακοσμούσαν το εσωτερικό του ναού σώθηκαν μόνο σπαράγματα από τη στέγη, κυρίως πρόσωπα αγίων και αγγέλων.

Βιβλιογραφία: Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Τέχνη, Κατάλογος Έκθεσης, Αθήνα 1986, αρ, 39, Γκίνη-Τσοφοπούλου Ελένη, Άγιος Νικόλαος στο Νεκροταφείο Καλάμου, Νέα Στοιχεία, Δελτίο Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας ΙΑ΄(1982-1983), σ. 239, εικ. 12.