Κεφαλή Αγγέλου, Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Νικολάου στον Κάλαμο, α΄μισό 13ου αιώνα, 0,205χ0,425 μ.

Περιοχή: Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών
Χρονολογία: α΄μισό 13ου αι.

Περιγραφή:

Το σπάραγμα, από τρία συγκολλημένα τμήματα, με την κεφαλή αγγέλου, ανήκε σε ευρύτερη, άγνωστη μέχρι σήμερα σύνθεση. Σώζεται μέχρι τους ώμους άγγελος, στραμμένος προς τα δεξιά. Τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά της μορφής με τα μεγάλα μάτια, τα τοξωτά φρύδια, το μικρό στόμα και τη γαμψή μύτη, συνδέονται με την τοπική καλλιτεχνική παραγωγή της Αττικής κατά τον 13ο αιώνα.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο Κοιμητήριο του Καλάμου, λίγο έξω απ' το χωριό. Είναι σταυρεπίστεγος, χρονολογείται στον 13ο αιώνα και έχει κτισθεί πάνω σε παλαιότερο, μάλλον ναϊκό κτίσμα. Κάτι τέτοιο προέκυψε από τις ανασκαφικές έρευνες. Είναι χτισμένος χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια, με αργολιθοδομή, χωρίς κεραμοπλαστικά κοσμήματα ή οδοντωτές ταινίες. Από τις τοιχογραφίες που διακοσμούσαν το εσωτερικό του ναού σώθηκαν μόνο σπαράγματα από τη στέγη, κυρίως πρόσωπα αγίων και αγγέλων.

Βιβλιογραφία: Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Τέχνη, Κατάλογος Έκθεσης, Αθήνα 1986, αρ, αρ. 40, Γκίνη-Τσοφοπούλου Ελένη, Άγιος Νικόλαος στο Νεκροταφείο Καλάμου, Νέα Στοιχεία, Δελτίο Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας ΙΑ΄(1982-1983), σ. 238, εικ. 11.