 |
|
|
 |
 |
 |
 |
Χρονολογία: α΄ μισό 13ου αι.
Περιγραφή:
Εικονίζεται η Θεοτόκος, αυστηρά μετωπική, έως το στήθος. Φορεί σκουροκόκκινο μαφόριο, σφιχτά τυλιγμένο γύρω από το σώμα και φέρει φωτοστέφανο σε ώχρα που ορίζεται από σκουροκόκκινη γραμμή. Δεξιά και αριστερά διακρίνονται τμήματα φωτοστεφάνων, πιθανότατα από μορφές αγγέλων ή αποστόλων που δορυφορούν την Παναγία. Η παράσταση αποτελεί τμήμα ευρύτερης σύνθεσης, ίσως Ανάληψης. Η ραδινή μορφή, με ήρεμη και σοβαρή έκφραση, έχει λεπτά χαρακτηριστικά που διαγράφονται με έντονα περιγράμματα. Στη γυμνή σάρκα το πλάσιμο είναι αρκετά σφιχτό και ζωγραφικό. Τεχνοτροπικά, η ζωηραφική του κοιμητηριακού ναού του Καλάμου συνδέεται με τοπικά εργαστήρια της Αττικής του 13ου αιώνα.
Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο Κοιμητήριο του Καλάμου, λίγο έξω απ' το χωριό. Είναι σταυρεπίστεγος, χρονολογείται στον 13ο αιώνα και έχει κτισθεί πάνω σε παλαιότερο, μάλλον ναϊκό κτίσμα. Κάτι τέτοιο προέκυψε από τις ανασκαφικές έρευνες. Είναι χτισμένος χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια, με αργολιθοδομή, χωρίς κεραμοπλαστικά κοσμήματα ή οδοντωτές ταινίες. Από τις τοιχογραφίες που διακοσμούσαν το εσωτερικό του ναού σώθηκαν μόνο σπαράγματα από τη στέγη, κυρίως πρόσωπα αγίων και αγγέλων.
Βιβλιογραφία: Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Τέχνη, Κατάλογος Έκθεσης, Αθήνα 1986, αρ. 38, Γκίνη-Τσοφοπούλου Ελένη, Άγιος Νικόλαος στο Νεκροταφείο Καλάμου Αττικής, Νέα Στοιχεία, Δελτίο Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας, ΙΑ΄(1982-1983), σ. 240, εικ. 5.