Μονή Νταού, Καθολικό. Βόρεια όψη. (Φωτογραφία Ι. Λιάκουρα)
Μονή Νταού, Καθολικό. Βόρεια όψη. (Φωτογραφία Ι. Λιάκουρα)
Το πρώτο από τα δύο τμήματα της κτητορικής επιγραφής, εντοιχισμένης στη βορειοανατολική γωνία του εξωτερικού τοίχου. (Φωτογραφία Ι. Λιάκουρα)
Ο βυζαντινός πύργος κοντά στην είσοδο της Μονής Νταού. (Φωτογραφία Ι. Λιάκουρα)
Η βυζαντινή κρήνη στον αύλειο χώρο της Μονής Νταού. (Φωτογραφία Ι. Λιάκουρα)
Ερείπια κόγχης της παλαιάς Τράπεζας του Ναού στον αύλειο χώρο της Μονής, όπου είναι ορατά και άλλα ερείπια. (Φωτογραφία Ι. Λιάκουρα)

Νταού, Μονή, Πεντέλη

Περιοχή: Νταού Πεντέλης
Τύπος: Εξαγωνικός
Χρονολογία: μεταβυζαντινός, σε παλαιότερο, ίσως μεσοβυζαντινό κτίσμα

Περιγραφή:

Η Μονή βρίσκεται στην ανατολική πλαγιά της Πεντέλης, στο δρόμο προς Πικέρμι- Ραφήνα, κοντά σε ρεματιά. Πρόκειται για ένα μοναστικό συγκρότημα, αποτελούμενο, εκτός του Καθολικού, από τα κελιά, Τράπεζα, κρήνη και αμυντικό πύργο βυζαντινών χρόνων, ο οποίος υψώνεται στην πύλη της εισόδου.

Το μεταβυζαντινό Καθολικό ανήκει στον ιδιόρρυθμο εξαγωνικό τύπο, όπου ο τρούλος στηρίζεται σε έξι στηρίγματα. Ο ναϊκός αυτός τύπος απαντά στην Αρμενία και τη Γεωργία.

Η ονομασία Νταού (Da hu και Hu) προήλθε από παραφθορά της αρχικής ονομασίας Ταώ.

Παρά το ότι το σημερινό Καθολικό ανάγεται, όπως προαναφέρθηκε, στους μεταβυζαντινούς χρόνους, θα πρέπει να ιδρύθηκε σε παλαιότερο κτίσμα των μεσοβυζαντινών χρόνων, όπως αποδεικνύεται και από τα πολυάριθμα εντοιχισμένα γλυπτά βυζαντινής εποχής, όπως επιγραφή με το όνομα του κτήτορος: ΝΙΚΟC Ο ΚΑΜΑΤΗΡΟC +Ο ΚΤΙCΑC ΤΗΝ ΤΑΩ ΤΑΥΤΗΝ.ΑΜΙΝ. Η επιγραφή είναι χωρισμένη σε δύο τμήματα, το πρώτο βρίσκεται στη ΒΑ εξωτερική γωνία του Καθολικού, ενώ το δεύτερο στον βόρειο εσωτερικό πεσσό.

Σύμφωνα με μεταβυζαντινό θρησκευτικό έγγραφο (σιγίλιο), η Μονή ανακαινίστηκε «εκ βάθρων» κατά το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, και ακριβώς στην εποχή αυτή ανήκει το Καθολικό με τη σημερινή του μορφή. Στα τέλη του 17ου αιώνα, η Μονή καταστράφηκε από επιδρομή αλγερινών πειρατών, οι οποίοι κατέσφαξαν τους τότε μοναχούς, των οποίων οι τίμιες κάρες και τα οστά φυλάσσονται σε κτήριο του μοναστικού συγκροτήματος όπου και εκτίθενται σε προσκύνημα.

Ορλάνδος Α., Ευρετήριον των Μεσαιωνικών Μνημείων της Ελλάδος Γ΄, Αθήναι 1933, σ.182-186, Μπούρας Χ., Η Ελλαδική Ναοδομία κατά τον 12ο αιώνα, σ. 255-256, Secchi Tarugi F., Il Monastero di Daou-Pendeli in Attica, Palladio 11 (1961) 154, illustration 17-20.