Άποψη του υψώματος, στο οποίο και διακρίνεται ο ναός του Αγίου Νικολάου. (Φωτογραφία: Χρ. Κοντογεωργοπούλου)
Άποψη του υψώματος, στο οποίο και διακρίνεται ο ναός του Αγίου Νικολάου. (Φωτογραφία: Χρ. Κοντογεωργοπούλου)
Ο ναός του Αγίου Νικολάου των Καλισίων από ανατολικά. (Φωτογραφία: Χρ. Κοντογεωργοπούλου)

Νικόλαος, Άγιος, Καλίσια-Πεντέλη

Περιοχή: Καλίσια, Πεντέλη
Τύπος: Βασιλική μετά τρούλου
Χρονολογία: βυζαντινή φάση

Περιγραφή:

Βρίσκεται στα δυτικά της Μονής Νταού, στρίβοντας δεξιά από τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί από τη Ραφήνα στην Παλαιά Πεντέλη, κοντά σε ρεματιά. Ο κεντρικός αυτός δρόμος, ονομάζεται οδός Καλισίων.

Το Καθολικό είναι βασιλική με τρούλο, μονόκλιτη, μεταβυζαντινής εποχής. Όμως υπάρχουν ενδείξεις - κυρίως από αδημοσίευτα ακόμα ανασκαφικά δεδομένα-, για παλαιότερη, βυζαντινή φάση. Το γεγονός έρχεται να ενδυναμώσει η αναφορά του ναού σε παπικό έγγραφο του 1218 (S. Nicolai de Kalliscia de Montepentelli).

 Ορλάνδος Α., Ευρετήριον των Μεσαιωνικών Μνημείων της Ελλάδος Γ΄, Αθήναι 1933,σ. 186-187, Innocentii III, Romani Pontificis Regestorum sive Epistolarum libri XVI, Patrologia Latina 214-216, Lampakis S., Memoires sur les antiquites chretiennes de la Grece, Athenes 1902, σ. 39.