 |
|
|
 |
 |
 |
 |
Τύπος: Συνεπτυγμένος σταυροειδής
Χρονολογία: 13ος αι.
Περιγραφή:
Ο ναός, αλλοιωμένος σήμερα από επεμβάσεις, βρίσκεται σε ύψωμα στο χωριό Συκάμινο, στα δυτικά του Ωρωπού.
Είναι συνεπτυγμένος σταυροειδής με αθηναϊκό τρούλο και πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία, στοιχεία που δε διακρίνονται πια λόγω της επίχρισης με ασβέστη καθώς και την χρωματική αλλοίωση του τρούλου.
Σ’ αυτόν τον μικρό, παραμορφωμένο σήμερα ναό, μπορεί να διακρίνει κανείς γοτθικά μορφολογικά στοιχεία, όπως το ιδιαίτερα ενδιαφέρον γοτθικό θύρωμα στο νότιο τοίχο. Η διακριτική αυτή χρήση δυτικών στοιχείων, οδηγεί – σύμφωνα με τον καθηγητή Μπούρα - σε αναχρονολόγηση του μνημείου στον 13ο αιώνα. Έτσι, ανετράπη η αρχική χρονολόγηση του Ορλάνδου στον 11ο-12ο αιώνα.
Το χωριό Συκάμινο, στην εύφορη κοιλάδα του Ασωπού, βρισκόταν σε μια ιδιαίτερα στρατηγική μεθόριο θέση. Αναφέρεται σε δυτικά έγγραφα - κυρίως κατά τον 14ο αιώνα- κατά τους χρόνους δηλαδή της καταλανικής κυριαρχίας, όταν το κάστρο του χωριού είχε καταληφθεί από το ιεραποστολικό τάγμα των Ιωαννιτών. Πολλά είναι τα στοιχεία που υπάρχουν σχετικά με τις ληστρικές τους επιδρομές στις περιγραφές του ιταλού νοτάριου και ταξιδευτή Niccolo da Martoni, ο οποίος περιηγείται την Ελλάδα το 1395 και περιγράφει το λιμάνι της περιοχής (σημερινό Χαλκούτσι), στο οποίο και αποβιβάστηκε ερχόμενος από την Εύβοια. Μετά τους Ιωαννίτες ιππότες, το κάστρο περιήλθε στον φλωρεντινό δούκα των Αθηνών Antonio Acciajuoli, ο οποίος εγκατέστησε στο κάστρο τον εξάδελφό του Φράγκο, στα 1404. Η κόρη του Φράγκου Λαοδάμεια, παντρεύτηκε τον Nerozzo Pitti, κτήτορα του φλωρεντινού παλατιού Pitti, και έλαβε το κάστρο του Συκάμινου ως προίκα μαζί με το χωριό Παληοπαναγιά κοντά στη Θήβα και το Ερημόκαστρο. Έκτοτε, η Λαοδάμεια αναφέρεται στα δυτικά έγγραφα ως δέσποινα του Συκαμίνου.Το κάστρο έμεινε στην κατοχή των Pitti μέχρι το 1460, οπότε και το κατέκτησαν οι Τούρκοι. Τότε, οι Pitti με τα έντεκα παιδιά τους απεσύρθησαν στην Παληοπαναγιά, με μόνη περιουσία τους πλέον τον πύργο στη Φλωρεντία.
Σήμερα, από το κάστρο αυτό δεν έχουν απομείνει παρά ελάχιστα, δυσδιάκριτα θεμέλια.
Μπούρας Χ.-Μπούρα Λ., Η Ελλαδική Ναοδομία κατά τον 12ο αιώνα, Αθήνα 2002, σ. 334, Ορλάνδος Α., Μεσαιωνικά Μνημεία Ωρωπού και Συκαμίνου, Δελτίον Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας 4 (περίοδος Β΄ 1927) 25-45, Koder J.-Hild F., Hellas und Thessalia, Tabyla Imperii Byzantini I, Wien 1976, p. 266.