Τμήμα από το ψηφιδωτό δάπεδο της Βασιλικής. (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών)
Τμήμα από το ψηφιδωτό δάπεδο της Βασιλικής. (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών)
Τμήμα από το ψηφιδωτό δάπεδο της Βασιλικής. (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών)
Τμήμα από το ψηφιδωτό δάπεδο της Βασιλικής. (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών)
Τμήμα από το ψηφιδωτό δάπεδο της Βασιλικής. (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών)

Βασιλική Ιλισσού, Αθήνα

Περιοχή: Αθήνα
Τύπος: Βασιλική
Χρονολογία: πρώτο μισό 5ου αι.

Περιγραφή:

Πρόκειται για τη βασιλική (σήμερα σε ερειπιώδη κατάσταση) που χτίστηκε σε νησίδα του Ιλισσού, ανατολικά του Ολυμπιείου, εκεί όπου βρίσκεται το κολυμβητήριο του Φωκιανού. Μοιάζει αρκετά (αλλά σε μικρότερες διαστάσεις) με τη βασιλική του Λεχαίου, αφιερωμένη στον άγιο Λεωνίδειο και στις επτά γυναίκες που συμμαρτύρησαν με τον άγιο, και που,- σύμφωνα με το συναξάρι του - τα λείψανά τους είχε εκβράσει η θάλασσα στο δυτικό λιμάνι της Κορίνθου, όπου και τάφηκαν. Πιθανότατα η επιλογή της θέσης (νησίδα, ποτάμι) παρέπεμπε σε νερό, λόγω του περιστατικού που προαναφέρθηκε. Η βασιλική του Ιλισσού αφιερώθηκε στον ίδιο άγιο και τις επτά γυναίκες μάρτυρες.

Ο ναός ήταν μια τρίκλιτη, με εγκάρσιο κλίτος, νάρθηκα και αίθριο βασιλική. Στον βόρειο τοίχο της βρίσκεται το μαρτύριο του Αγίου Λεωνίδη, επισκόπου Αθηνών. Πρόκειται για ένα κτίσμα του 4ου αιώνα, προγενέστερο δηλαδή της βασιλικής, η οποία, βάσει των ψηφιδωτών δαπέδων της, χρονολογείται στο α΄ μισό του 5ου αιώνα.

Πανσελήνου Ναυσικά, Βυζαντινή Αθήνα, Αθήνα 2004, σ. 39, Panselinou N., Byzantine Athens, Athens 2004, p.39.