Άποψη των ερειπίων της Βασιλικής στη Βραώνα.(Φωτογραφία Χ. Κοντογεωργοπούλου)

Βασιλική Βραώνας

Περιοχή: Bραώνα
Τύπος: Βασιλική
Χρονολογία: 5ος-6ος αι. μ.Χ.

Περιγραφή:

  Από τις παλαιότερες εκκλησίες της Αττικής. Λείψανά της βρίσκονται κοντά στο αρχαίο ιερό της Αρτέμιδας. Χρονολογείται μετά τα μέσα του 5ου αιώνα και ακολουθεί την εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της έδρας της μητρόπολης στην οποία υπαγόταν η Αττική, την Κόρινθο. Πρόκειται για μια ξυλόστεγη τρίκλιτη βασιλική με ημικυκλική αψίδα, δύο νάρθηκες καθώς και προσκτίσματα, μεταξύ των οποίων κι ένα βαπτιστήριο. Είναι ένα μεγάλο χριστιανικό συγκρότημα, ίσως από τα πιο επιβλητικά της υπαίθρου χώρας της Αττικής. Αυτό βεβαίως δεν είναι τυχαίο αν σκεφτεί κανείς τη γειτνίαση με το σπουδαίο ιερό της αρχαιότητας, και, συνεπώς, τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα που προσπάθησαν και θέλησαν να του αποδώσουν οι πρώτοι χριστιανοί της περιοχής. Τα προσκτίσματα της βασιλικής αυτής παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το διακονικό, στη βόρεια στενή πλευρά του εξωνάρθηκα, όπου οι πιστοί κατέθεταν τις προσφορές τους εισερχόμενοι στο ναό, αλλά και όμοιο πρόσκτισμα στη νότια πλευρά της αψίδας φαίνεται να χρησίμευε ως σκευοφυλάκιο. Στη νότια πλευρά της βασιλικής υπάρχει άλλη ενότητα προσκτισμάτων: το βαπτιστήριο αποτελείτο από προθάλαμο που οδηγούσε σε κυκλικό χώρο, καθώς και το φωτιστήριο, εφοδιασμένο με κολυμπήθρα στο κέντρο του. Το φωτιστήριο στεγαζόταν με ημισφαιρική στέγη, συμβολική του ουρανού, με πνευματικές προεκτάσεις. Ένας δακτύλιος που περιέζωνε το φωτιστήριο, θα πρέπει να χρησίμευε ως αποδυτήριο. Στα ανατολικά, δεξαμενή υδροδοτούσε την κολυμβήθρα. Η αισθητή διαφορά ύψους θα πρέπει να οφειλόταν σε μιαν αντίληψη ζώντος ύδατος στο μυστήριο (καθώς κυλούσε το νερό από την υψηλότερη στη χαμηλότερη πλευρά.) Επί πλέον, μια κυλινδρική γούρνα θα χρησίμευε είτε στη βάπτιση νηπίων, είτε στην απόλουση μετά το πέρας του μυστηρίου. Μια κόγχη στον ανατολικό τοίχο του προθαλάμου, ίσως να χρησίμευε στην παροχή χρίσματος από τον επίσκοπο. Τέλος, μεγάλη ορθογώνια αίθουσα στα δυτικά του προθαλάμου, ήταν μάλλον κατηχητήριο.

Δυτικά του βαπτιστηρίου, μια άλλη ενότητα χώρων, δύσκολα ερμηνεύεται.

Βιβλιογραφία: Πάλλας Δ., Η Παλαιοχριστιανική Νοτιοανατολική Αττική, Πρακτικά Α΄Επιστημονικής Συνάντησης Νοτιοανατολικής Αττικής, Καλύβια 1985, σ. 46-49, Στίκας Ευ., Ανασκαφή παλαιοχριστιανικής βασιλικής παρά την Βραώνα, Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας (1951) 53-76, Pallas D., L’ edifice culturel chretien et la liturgie dans l’ Illyricum oriental, Εισηγήσεις του Δεκάτου Διεθνούς Συνεδρίου Χριστιανικής Αρχαιολογίας, Θεσσαλονίκη 1980, σ. 511, εικ. 10.