 |
|
|
 |
 |
 |
 |
Τύπος: Σταυρεπίστεγος
Χρονολογία: 13ος αι.
Περιγραφή:
Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο Κοιμητήριο του Καλάμου, λίγο έξω απ' το χωριό. Είναι σταυρεπίστεγος, χρονολογείται στον 13ο αιώνα και - όπως προκύπτει από τις ανασκαφές - έχει κτισθεί πάνω σε παλαιότερο, επίσης ναϊκό κτίσμα. Ο παλαιός εκείνος ναός θα πρέπει να καταστράφηκε από σεισμό, δεδομένης της σεισμικότητας της περιοχής. Η ευλάβεια αλλά και η ανάγκη των κατοίκων - σε μια ταραγμένη εποχή όπως ήταν η Φραγκοκρατία - για έναν καινούργιο ναό οδήγησε στην άμεση ανέγερση νέου, και ίσως αυτό να εξηγεί και την ευτέλεια της κατασκευής του. Γιατί ο νέος αυτός ναός είναι χτισμένος χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια, με αργολιθοδομή, και χωρίς κεραμοπλαστικά κοσμήματα ή οδοντωτές ταινίες. Μόνη ένδειξη κάποιας ζωντάνιας είναι η κεραμοπλαστική διακόσμηση στο αέτωμα της δυτικής όψης του νάρθηκα, η οποία και πλαισίωνε την αρχική πόρτα εισόδου στο ναό (φωτό 1).
Τοιχογραφίες σώζονται στο νάρθηκα και υπολείμματα μόνο στον κυρίως ναό. Χρονολογούνται στα τέλη του 13ου αιώνα.
Τα σπαράγματα των τοιχογραφιών που σήμερα εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας (φωτό), χρονολογούνται στα τέλη του 13ου αιώνα. Ανήκουν στον παλαιό ναό, ενώ περισυνελέγησαν από τη στέγη του νέου ναού. Τούτο εξηγείται - όπως απέδειξαν οι εργασίες - από το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν ως μπάζωμα στη στέγη του καινούργιου ναού κατά την ανέγερση του νάρθηκα.
Γκίνη-Τσοφοπούλου Ελένη, Άγιος Νικόλαος στο Νεκροταφείο Καλάμου, Νέα Στοιχεία, Δελτίο Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας 11 (1982-1983), σ. 227-246, Αρχαιολογικό Δελτίο 39 -Χρονικά- (1984), σ. 60, Αρχαιολογικό Δελτίο 50-Χρονικά Βι- (1995), σ. 73-75.