Μονή Καρέα, δυτική όψη. Πάνω από τη θύρα εισόδου, μέσα σε αψίδωμα υπέρθυρου - προσκυνηταρίου διακρίνεται το εντοιχισμένο θωράκιο 10ου-11ου αιώνα, με παράσταση σταυρού με ρόδακες στα διάκενα. (Φωτογραφία: Χρ. Κοντογεωργοπούλου)

Περιοχή: Καρέας, Υμηττός
Τύπος: Σταυροειδής εγγεγραμμένος
Χρονολογία: 11ος-12ος (;) αι.

Περιγραφή:

Η Μονή βρίσκεται κοντά στα αρχαία λατομεία του Καρά, σε πετρώδη ρεματιά της δυτικής πλαγιάς του Υμηττού.

Ιδρύθηκε στα βυζαντινά χρόνια (περί τον 12ο αιώνα), αφού αναφέρεται σε Πρακτικό (άγνωστης μονής της Αττικής) του 11ου-12ου αιώνα. Στη θέση αυτή υπήρχε ήδη από την παλαιοχριστιανική εποχή ευκτήριος οίκος, που, προφανώς, κι αυτός με τη σειρά του κτίστηκε επάνω σε αρχαίο ιερό του Απόλλωνα του 4ου π.Χ. αιώνα.

Το Καθολικό της είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός, απλός τετρακιόνιος. Αρχικά, η πλευρά της εισόδου (δυτική) είχε τρεις θύρες. Η είσοδος γίνεται από την κεντρική θύρα με μαρμάρινο θύρωμα, που αποτελείται από μέλη σε δεύτερη χρήση, ενώ οι δύο πλάγιες εκατέρωθεν θύρες έχουν πλέον εντοιχισθεί.

Η τοιχοποιία είναι αργολιθοδομή. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο, είναι η χρήση παλαιότερων μελών, ιδιαίτερα στη δυτική όψη. Έτσι, πάνω από τη θύρα εισόδου, μέσα σε αψίδωμα υπέρθυρου - προσκυνηταρίου έχει εντοιχισθεί θωράκιο 10ου-11ου αιώνα, το οποίο φέρει παράσταση σταυρού με ρόδακες στα διάκενα.

Στο δάπεδο του Καθολικού βρέθηκε εντοιχισμένο τμήμα επιτύμβιας πλάκας, παλαιοχριστιανικής εποχής, με επιγραφή: Νικαγόρας διακονίσσης.

Η επόμενη μνεία είναι πλέον στα μεταβυζαντινά χρόνια: συγκεκριμένα, αναφέρεται στα 1575, χρονολογία χαραγμένη σε τεμάχιο μαρμάρου εντοιχισμένου στην είσοδο του Καθολικού.

Το 1644 αναφέρεται σε έγγραφο που εκδόθηκε από τον μητροπολίτη Αθηνών: «καθηγούμενος Καρέως Παρθένιος.»

Το 1676, την αναφέρουν οι περιηγητές Spon και G. Wheeler. Κατόπιν, η Μονή περιέπεσε σε μαρασμό, και ήδη στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν εγκαταλειμμένη.

Επανιδρύθηκε το 1971 από γυναικεία ιεραποστολική αδελφότητα.

 Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Καρέα (έκδ. αδελφότητας Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου Καρέα, Αθήναι 1999, Καμπούρογλου Δ., Ο Αναδρομάρης της Αττικής, Αθήναι 1920, Παντελίδου-Αλεξιάδου Αικ., Τα Μοναστήρια του Υμηττού, (Επτά Ημέρες-Κυριακή 24/12/1995), σ. 18-20, Medvedev - Papachryssanthou D., Fragment d’ un Praktikon de la region d’ Athenes, Revue des Etudes Byzantines 34 (1976) 33.