Σχέδιο, 1888-1890. Μολύβι, Μελάνη και Υδατογραφία σε χαρτί. Καπνικαρέα, όψη από τα δυτικά. Δημιουργοί: R. Weir - Schultz, S. Barnsley. Αρχείο Byzantine Research Fund, Βρετανική Σχολή Αθηνών. Αδημοσίευτο. Διαστάσεις 49χ33 εκ.
Σχέδιο, 1888-1890. Μολύβι, Μελάνη και Υδατογραφία σε χαρτί.  Καπνικαρέα, όψη από τα δυτικά. Δημιουργοί: R. Weir - Schultz, S. Barnsley. Αρχείο Byzantine Research Fund, Βρετανική Σχολή Αθηνών. Αδημοσίευτο. Διαστάσεις 49χ33 εκ.
Φωτογραφία, 1888-1890. Καπνικαρέα, Άποψη από δυτικά,  Δημιουργοί: R. Weir - Schultz, S. Barnsley. Αρχείο Byzantine Research Fund, Βρετανική Σχολή Αθηνών. Αδημοσίευτη.
Μαρμάρινο θωράκιο με ανάγλυφη διακόσμηση, 11ου αώνα. Προέρχεται από το ναό της Καπνικαρέας στην Αθήνα. (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών)

Καπνικαρέα, Αθήνα

Περιοχή: Αθήνα, οδός Ερμού
Τύπος: Σταυροειδής εγγεγραμμένος
Χρονολογία: μέσα 11ου αι.

Περιγραφή:

Η πιο γνωστή από τις βυζαντινές εκκλησίες της Αθήνας βρίσκεται στην οδόν Ερμού, χρονολογείται στον 11ο αιώνα και ανήκει στους σύνθετους τετρακιόνιους σταυροειδείς εγγεγραμμένους ναούς. Ο εξωνάρθηκας, απλωμένος σε όλο το μήκος της δυτικής πλευράς του ναού, προστέθηκε στο τρίτο τέταρτο του 11ου αιώνα. Στα βόρεια του ναού έχει προσαρτηθεί παρεκκλήσιο, αφιερωμένο στην Αγία Βαρβάρα και χρονολογείται στην όψιμη τουρκοκρατία. Η ονομασία μπορεί να προέρχεται από τον καπνικό φόρο, έτσι ίσως να σχετίζεται με τον κτήτορα, δηλαδή τον εισπράκτορα του φόρου αυτού, τον καπνικάριο. Ενδέχεται όμως να σχετίζεται και με το πολύτιμο ύφασμα καμουχά. Οι τοιχογραφίες του ναού που έχουν σωθεί, ανήκουν στη νεώτερη εποχή και έχουν ιστορηθεί από τον Φώτη Κόντογλου και τους μαθητές του, σχολή που κυρίως αντλεί από τη βυζαντινή παράδοση.

Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. ΟΔΥΣΣΕΑΣ